Z HOFFMANOWĄ PRZEZ WIEKI, CZYLI HISTORIA SZKOŁY
Początki szkoły – od pensji do gimnazjum
Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej powstało w 1919 roku. Nie był to jednak początek istnienia szkoły. Historię szkoły liczyć bowiem trzeba od 1874 roku, kiedy to w kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 122 powstała prywatna pensja dla dziewcząt Izabelli Smolikowskiej. W roku 1896 pensja przeszła na własność Pauliny Hewelke, która prowadziła ją aż do upaństwowienia.
Edukacja w cieniu zaborów
W owych latach, na przełomie XIX i XX wieku, pensja Pauliny Hewelke była jedną z pierwszych, w których – choć z konieczności posługiwano się rosyjskim podręcznikami – lekcje prowadzono po polsku. Wśród ówczesnych nauczycieli byli ludzie tej miary i znaczenia w polskiej kulturze, co polonista Adam Kryński, współautor wielkiego Słownika Języka Polskiego, czy geograf i działacz, Wacław Nałkowski. Do ówczesnych wychowanek należała późniejsza autorka Nocy i dni Maria Dąbrowska. Istnieje bardzo prawdopodobne przypuszczenie, że pensja p. Hewelke służyła Prusowi, przynajmniej zewnętrznie, za pierwowzór pensji pani Latter z Emancypantek.
Upaństwowienie i nadanie imienia
Po upaństwowieniu w roku 1919 szkoła otrzymała imię, które nosi do dziś. Dyrekcję objęła p. Helena Goska i prowadziła gimnazjum do 1933, kiedy to dyrektorką została dr Władysława Hoszowska, kierująca szkołą do 1944 roku.
Szkoła w okresie międzywojennym
W latach międzywojennych Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej należało do szkół o najwyższym poziomie naukowym, gdzie nie tylko uczono sztuki zdobywania wiedzy, ale dbano także o wyrobienie postaw moralnych i obywatelskich uczennic, rozbudzenie i ugruntowanie ich osobistych zainteresowań i talentów. Dziś, z perspektywy ponad stu lat, można sprawiedliwie ocenić skuteczność tych starań. Z grona uczennic Liceum Hoffmanowej wyszły znane artystki: znakomita skrzypaczka p. Eugenia Umińska, wybitne aktorki: p. Barbara Drapińska, p. Irena Kwiatkowska i inni.
Działalność w czasie okupacji i konspiracja
W okresie okupacji hitlerowskiej szkoła ani na chwilę nie przerwała działalności. Wobec częściowego zniszczenia gmachu w roku 1939 naukę podjęto z jednomiesięcznym opóźnieniem 5 października 1939 r. w lokalu przy ul. Mazowieckiej, a półtora miesiąca potem powrócono do własnego budynku. Po zamknięciu przez Niemców polskich szkół średnich grono pedagogiczne pod kierownictwem dr Hoszowskiej natychmiast przystąpiło do organizowania tajnych kompletów. Zaczęły one działalność 1 grudnia 1939 r. i nie przerwały jej aż do wybuchu powstania warszawskiego.
Zmieniały się tylko nazwy, oficjalne szyldy: Ognisko Świetlicowe przy Wydziale Zarządu Miejskiego, Szkoła Gospodarstwa Domowego, Szkoła Modniarsko-Czapnicza, Szkoła Farbiarsko-Gorseciarska. Choć groziło to surowymi represjami ze strony okupanta, przerabiano program licealny, odbywały się tajne egzaminy dojrzałości, wydawano matury, wiele absolwentek podejmowało studia w konspiracyjnym Uniwersytecie Warszawskim.
W mieszkaniu dyrektorki, dr Hoszowskiej, miał siedzibę tajny Departament Oświaty, kierowany przez późniejszego – już po wyzwoleniu – wiceministra oświaty, znanego matematyka, prof. Wacława Schayera. Wiele uczennic brało czynny udział w walce podziemnej, nierzadko płacąc za to aresztowaniem, zesłaniem do obozu koncentracyjnego, a nawet śmiercią. Szczególnie wyróżniały się harcerki z działającej jeszcze od 1914 roku Pomarańczowej Drużyny. Powstanie przerwało działalność szkoły.
Kolejne siedziby i rozwój szkoły po wojnie
Po wojnie szkołę zorganizowano już jako Liceum Ogólnokształcące im. Klementyny z Tańskich Hoffmanowej. Inicjatorką przedsięwzięcia była dr fizyki Agnieszka Podjed, która kierowała szkołą do 1960 roku. Wobec zniszczenia podczas wojny budynku przy ul. Marszałkowskiej, szkołę umieszczono w gmachu przy ul. Polnej 46a, skąd w roku 1961 została przeniesiona do nowej siedziby przy ul. Emilii Plater 29; od tego roku szkoła stała się koedukacyjna.
Dyrektorzy i ich wkład w rozwój liceum
Kolejnymi dyrektorami liceum byli:
- Zbigniew Marciniak (1960—1962),
- Stefan Krzysztoszek (1962—1967),
- Wacław Wawrzyniak (1967—1997),
- Zofia Daruk (1997—2007),
- Zofia Pietrzak (2007—2014).
Wszyscy Oni wybitnie zasłużyli się naszemu Liceum poprzez takie kształtowanie oblicza, charakteru i klimatu wychowawczego szkoły, które przede wszystkim służyło rozwojowi uczniów. Wynikiem Ich działalności jest zbudowanie ogromnego prestiżu, renomy i należnego miejsca Liceum na mapie edukacyjnej Warszawy i kraju.
Współczesność – zmiany i nowe wyzwania
Z dniem 1 września 2013 r. na mocy uchwały nr L/1455/2013 Rady miasta stołecznego Warszawy połączono w Zespół Szkół nr 125: IX Liceum Ogólnokształcące im. Klementyny Hoffmanowej i Gimnazjum nr 43 im. Wojska Polskiego jednocześnie przeprowadzając szkoły do przebudowanego i przestronnego gmachu przy ul. Hożej 88.
Budynek ten powstał w latach 1919—1920 dla prowadzonej przez Alfonsa Graviera Szkoły Budowlanej. W końcu lat 30. XIX w. w budynku mieściły się także następujące szkoły: Chemiczno-Przemysłowa, Drogowa, Miernicza. Podczas II wojny światowej funkcjonowała tu Państwowa Szkoła Techniczno-Mechaniczna, a następnie w latach 5 czerwca 1942 do 21 lipca 1944 stacjonowało Frontleitstelle 72 – centrum dowodzenia frontem wojsk Wermachtu. Po wojnie w budynku wznowiła działalność Państwowa Szkoła Techniczna, przekształcona w 1975 r. w Zespół Szkół Samochodowych i Licealnych Nr 1 (popularna „Samochodówka”).
Od dnia 1 lipca 2014 r. do końca sierpnia 2017 dyrektorem Zespołu Szkół nr 125 był Ryszard Raczyński. W dniu 1 września 2017 Zespół przekształcił się w IX Liceum Ogólnokształcące im. Klementyny Hoffmanowej, w którym do 31 sierpnia 2019 r. funkcjonowały również oddziały gimnazjalne. Dyrektorem liceum do 31 sierpnia 2024 r. była Joanna Kiełbasa. Obecnie obowiązki dyrektora pełni Joanna Redak.
Gdyby mottem szkoły było hasło „Kształcąc umysł, kształcimy serce”…
Dlaczego to motto?
1. Nawiązanie do misji Klementyny Hoffmanowej
Klementyna Hoffmanowa była nie tylko pisarką i pierwszą polską zawodową autorką książek dla dzieci, ale także pionierką nowoczesnej edukacji. W jej twórczości i działalności edukacyjnej kluczowe było przekonanie, że nauka nie powinna ograniczać się jedynie do przekazywania wiedzy – musi również kształtować charakter i wartości moralne młodzieży. Jej książki uczyły odpowiedzialności, patriotyzmu, empatii i etyki, dlatego to motto oddaje istotę jej przekonań.
2. Połączenie intelektu i wartości
Współczesna edukacja nie polega wyłącznie na zdobywaniu informacji – równie ważne jest kształtowanie człowieka jako jednostki świadomej, empatycznej i gotowej do działania na rzecz innych. Motto podkreśla, że nauka to coś więcej niż suche fakty – to także rozwój wrażliwości, uczciwości i odpowiedzialności.
3. Uniwersalne przesłanie dla uczniów IX LO
Młodzież licealna jest na etapie intensywnego kształtowania swojej tożsamości. Szkoła nie tylko przygotowuje do egzaminów, ale również do życia w społeczeństwie, gdzie liczą się wartości, etyka i odpowiedzialność. Hasło „Kształcąc umysł, kształcimy serce” przypomina, że prawdziwa mądrość to nie tylko wiedza, ale także zdolność do mądrego, etycznego i empatycznego działania.
4. Odwołanie do idei Oświecenia
Hoffmanowa żyła w epoce Oświecenia, kiedy wierzono, że edukacja jest kluczem do lepszego społeczeństwa. Motto wpisuje się w tę filozofię, łącząc racjonalne myślenie z rozwojem duchowym i moralnym.
Podsumowanie
Motto „Kształcąc umysł, kształcimy serce” doskonale wpisuje się w wartości IX LO im. Klementyny Hoffmanowej. Łączy w sobie intelektualny rozwój z kształtowaniem charakteru i etyki, podkreślając, że prawdziwa edukacja wykracza poza podręczniki – to proces budowania ludzi o otwartych umysłach i wielkich sercach.